بیگ بنگ چیست؟

علم امروزي بشر تا به دان جا رسيده كه قادر باشد در مورد جهان هستي توضيحاتي را ارائه كند . جهان هستي بيكران و غير قابل تصور.

علم امروزي بشر تا به دان جا رسيده كه قادر باشد در مورد جهان هستي توضيحاتي را ارائه كند . جهان هستي بيكران و غير قابل تصور. ستاره هاي بيشماري را كه در آسمان شب مي بينيد تنها سه هزار ستاره از سیصد میلیارد ستاره در كهكشان راه شيريند . در جهان چيزي حدود صد میلیارد كهكشان وجود دارد .بشريت همواره با اين سئوال مواجه بوده است كه : آيا اين جهان از ابتدا بدين صورت بوده يا اين كه همه چيز از جايي و به طور ناگهاني به وجود آمده است ؟ كشف اين مطلب كه جهان در حال انبساط است موجب شگفتي بسيار در اوايل قرن گذشته شد. بر اساس اين يافته فيزيكدان ها حدس زدند كه جهان مي باستي در گذشته و از اندازه بسيار كوچك متولد شده باشد . اين مطلب كه جهان آغازي دارد همچنين هيبت ابعاد و خلق آن ، انسان را با اين سئوال روبرو ساخت كه جهان چگونه آغاز شده است . اكنون بس از رصد ها و تفكرهاي بسيار به پاسخي رسيده ايم كه بيگ بنگ نام گرفته است .

 

بيگ بنگ چیست ؟

 

بر اساس نظریه بيگ بنگ جهان از انفجار حجم بسیار کوچک - ابعادی کوچکتر از حفره های روی پوست - ، با دما و چگالی بسیار زیاد آغاز شده است .بر اساس این نظریه شکل گیری  فضا همانند کش آوردن سطح   یک بادکنک است – مواد، دردرون و سطح بيروني فضای در حال انبساط می یاشند، همانند ذرات غبار روی  شطح یک بادکنک-  این انفجار همانند انفجار ماده در یک فضای خالی نیست بلکه خود  فضا به همراه این انفجار متولد شده است و ماده را همچنان که منبسط میشود به همراه خود حمل می کند . فیزیکدان ها حتی بر این عقيده هستند که زمان نيز با بيگ بنگ آغاز شده است . امروزه ، اکثر دانشمند ها نظریه يگ بنگ را قبول دارند . شواهد موجود به قدر کافی محکم بودند که در سال 1951 دفتر کلیسای کاتولیک اعلام کرد نظریه بيگ بنگ با کتب مقدس مطابقت دارد .

 

 

 

تا اوایل قرن 19 مردم می پنداشتند که جهان پايدار و ثابت است . در سال 1915 با نظریه نسبیت عام اینشتین که به ماهیت فضا ، زمان و جاذبه  می پردازد حالت های  محتمل دیگری نیز ارائه شد . با ارائه نظریه نسبیت ساحتار فضا قادر بود که منبسط یا منقبض شود . در سال 1917 ستاره شناسی به نام ویلم دسیتر با به کار گیری نسبیت در مورد جهان نشان داد که جهان قادر است منبسط شود . (Willem de Sitter)

 

در سال 1922 ریاضیدانی به اسم الکساندر فريدمن (Aleksandr  Friedmann) با استفاده از روش های ساده تر به همین نتیجه رسید .  نتیجه بدست آمده توسط  جرج لمایتر (Georges Lemaitre) کیهان شناس در سال 1927 نیز همین بود . این گام ، تحولی بزرگ در مورد دیدگاه پذیرفته شده جهان-ثابت بود . جرج لمایتر بر اين عقيده بود  که با سفر به کذشته كيهان ، ماده جهان می بایستی در ابعادی کوچک جمع شود و در آنجا انفجاري  رخ داده باشد . اگرچه این احتمال حالت شگفت آور جدیدی برای جهان در نظر می گرفت ولی مبتنی بر رصد های وقت نبود .

 

 

چرا بر این تفکریم که  بيگ بنگ  اتفاق افتاده است ؟

 

نتایج 3 رصد مهم طی قرن گذشته به ستاره شناسان کمک کرد تا اطمینان حاصل کنند که جهان با بيگ بنگ آغاز شده است . اولین آنها این است که جهان در حال انبساط است – بدین معنی که فضای ميان کهکشان ها در حال بزرگ و بزرگتر شدن است -  این مشاهده منجر به این حدس شد که قبل ازانبساط همه چیز در جایی کنار هم قرار داشته است . دوم اینکه این نظریه به خوبی قادر به توضیح فراواني هلیم و دتریم ( ایزوتوب هیدروژن ) در جهان است . دما و چگالی و محیط منبسط شونده جهان اولیه شرایط  خوبی برای تولید این هسته ها با فراوانی که امروز شاهد آن هستیم می باشد . دلیل سوم اینکه ستاره شان موفق به رصد تابش پس زمینه کیهانی  – نابش بس از انفجار اولیه - از هر سمت کیهان  شده اند .  تابش پس زمینه کیهانی دلیل قاطعی بر تایید آغازی اين چنين – با يك انفجار-  برای جهان است . آفای استفان هاوكينگ در این مورد می گوید : این اکتشاف بی نظیر ، اکتشاف قرن است .  

 

 

انبساط جهان

 

همزمان با اين ايده كه جهان در حال انبساط است ، ستاره  شناسي يه اسم  وستو سليفر (Vesto Slipher) متذكر شد كه تعداد كهكشان هايي كه از ما دور مي شوند بيشتر از آنهايي هستند كه به ما نزديك مي شوند .ستاره شناسان با استفاده از نور دريافتي از يك كهكشان قادرند دريابند كه يك كهكشان به ما نزديك يا از ما دور مي شود . اگر طيف نوري كهكشان به سمت طول موج كوتاه تر اتقال يابد - انتقال به آبي – كهكشان در حال نزديك شدن به ماست ، مثال معروف اين مطلب تغيير طول موج صداي يك آمبولانس در حال نزديك شدن به ما است . اگر طيف نوري كهكشان به سمت طول موج بلند تر انتقال يابد - انتقال به سرخ – كهكشان در حال دور شدن از ماست ، همان طور كه طول موج صداي يك آمبولانس كه در حال دور شدن از ما است افزايش مي يابد . ميزان اتقال به سرخ يا آبي بستگي به سرعت دور شدن يا نزديك شدن كهكشان دارد . بنابراين وستو سليفر مشاهده كرد كه بيشتر كهكشان ها داراي انتقال به سرخ هستند تا اتقال به آبي .

 

درسال 1929 ، ادوين هابل (Edwin Hubble) كشف كرد كهكشان هايي كه در فاصله ي بيشتري از ما قرار دارند با سرعت بيشتري از ما دور مي شوند ، اين سرعت متناسب با فاصله است . به عبارت ديگر كهكشان هايي كه در فاصله دورتري نسبت به ما هستند داراي اتقال به سرخ بيشتري نيز مي باشند . كهكشان هاي دور دست فاصله اي در ابعاد ميليون و ميليارد سال نوري با ما دارند و اين به اين معناست كه ما به گذشته اي در ابعاد ميليون يا ميليارد سال نوري نگاه مي كنيم . در حين سفر نور كهكشان ها به سمت ما طيف نور ازطول موج هاي كوتا هتر به سمت طول موج هاي بلند تر - انتقال به سرخ – اتقال مي يابد . اين انتقال به سرخ در اثر انبساط ساختار فضا است. اگر طول موج دو برابر شود ، جهان مي بايد با ضريب 2 منبسط شود. بنابراين كشف هابل اين بود كه عامل انبساط به نحوي با مسير طي شده توسط نور در ارتباط است ، معادل با اينكه شما به چه ميزان به گذشته نگاه مي كنيد . اين مطلب بيان گر اين است كه هر چه در زمان به  عقب و عقب تر برگرديم جهان كوچك و كوچكتر است . با سفر به گذشته ي يك جهان منبسط شونده خواهيم ديد كه فاصله ي ميان كهكشان ها در حال كاهش و چگالي جهان در حال افزايش است .

 

اين روند تا جايي ادامه  پيدا مي كند كه تمامي ماده جهان در حجمي بسيار كوچك متراكم مي شود ، كه نتيجه اين روند چگالي باور نكردني جهان اوليه - لحظه بيگ بنگ – است . با تقسيم فاصله ي كهكشان بر سرعت ذاتي آن قادر به تخمين طول عمر جهان خواهيم بود . با اين روش مي توانيم  تخمين بزنيم كه در چه زماني فاصله ي ما تا ديگر كهكشان ها صفر بوده است . محاسبات نشان مي دهند كه بيگ بنگ در حدود 10 تا 15 ميليون سال قبل - 3 برابر عمر زمين – اتفاق افتاده است .

 

يكي از راه هاي تست كردن اين تخمين اين است كه به ذنبال كهن ترين جسم در كيهان باشيم اين جسم مي بايد سني در حدود 10 تا 15 ميليارد سال داشته باشد نه بيشتر . روش ديگر بررسي فعاليت هاي راديو اكتيوي ايزوتپ هاي اورانيوم است . مي دانيم كه كهن ترين ايزوتوپ هاي تشكيل شده توسط فعاليت هاي هسته اي ابر –نو اخترها 10 ميليارد سال سن دارند . با استفاده از مدل هاي امروزي تحول ستاره اي مي دانيم كه كهن ترين ستارهاي موجود در كهكشان را شيري در حدود 10 ميليارد سال سن دارند . سنين به دست آمده با تخمين -هاي ما مطابقت دارند

 

زمان در جغرافیا

ماهیت زمان

زمان از جمله پدیده های مهمی است که در باره ماهیت آن بحث های مفصلی بویژه درحوزه فلسفه و فیزیک وجود دارد .در گذشته بسیاری زمان را مطلق می پنداشتند. اکنون آن را نسبی. زمانی پیکان زمان را ازلی واکنون این پدیده را از ویژگی های عالم خلق تلقی می کنند.

خورشید وزمین و چرخش آنها را عامل اصلی در تعریف مفهوم زمان نجومی تلقی باید کرد تاثیر این گردش بیست وچهار ساعته درزندگی موجودات بقدری شدید است که بخش مهمی از فعالیت های زیستی ،  پیوندی عمیق با آن پیدا نموده و روز وشب را مو تور اصلی برنامه ریزی بسیاری از فعالیت ها قلمداد میکنند.ماشین زمانی که معلول دستگاه چرخش زمین وافتاب است شروع یا اختتام بسیاری از رفتارها وفعالیتهای موجودات زی حیات وگیا هان را تنظیم میکند. تغیرات منظم شب وروز در حکم یک دستگاه همزمان کننده عمل می کند وباعث می شودکه ساعت های طبیعی موجودات رابطه خود را       با گردش بیست وچهارساعته خورشید حفظ کنند. حال این پرسش مطرح است که اگر تنها قدری از سطح کره خاکی فاصله بگیریم آنجا که دیگر روز و شب معنی پیدا نمی کنند آن وقت تکلیف زمان چه می شود. 

مبنای ارزیابی های ما از زمان  اقلیدسی است حال انکه از دیدگاه بیولو زیست ها فضای ادراک ما یک فضای حسی اقلیدسی نیست وتصور هر موجودی از زمان به دو عامل سرعت زندگی ومیزان محرک های دریافتی او بستگی دارد. فون اکسکول لحظه را بعنوان کوچک ترین واحد زمان تعریف میکند واین لحظه برای انسان در حدود یک هشتم ثانیه است.یعنی تاثیر ناشی از یک تصویر با مداومت کمتر از این دیگر بصورت جدا از یک دیگر دریافت نمی شودوتصاویر در هم امیخته بصورت ممتد جریان پیدا میکند بعبارت دیگر برای انسان اگر در هر ثانیه هجده تصویر از برابر چشم بگذرد حرکت پیوسته ای از تصا ویر ایجاد می شود.مدت این لحظه برای جانداران دیگر متفاوت وبه شرایط اندام های حسی در دستگاه مرکزی عصبی بستگی دارد. برای انکه ماهی بتا تصاویر ممتد و حرکت پیوسته ای داشته باشد حد اقل سی تصویر در ثانیه باید از برابر چشمانش بگذرد والا این موجود به تعبیری قادر به درک زمان نخواهد بود وهمین قانون برای یک حلزون تنها چهار تصویر است.

مدت عمر حیوانات مختلف نیز کاملا با هم متفاوت است واین طول عمر در سرعت عمل آنها تاثیر بسزایی دارد.سرعت یک مکس ده برابر سرعتی است که ما انساها میتوانیم داشته باشیم به همین خاطر سریعترین حرکت ما از دید مکس بسیار کند است.تعداد ضربان قلب اکثر پستانداران در طول عمرشان تقریبا برابر است چه یک فیل که عمری معادل۶۰سال دارد وچه یک پستاندار حشره خوار که تنها دو ونیم ساعت مدت عمر اوست. یک فیل درهر دقیقه ضربانی معادل ۲۵بار دارد حالي که آن پستاندار حشره خوار در هر دقیقه ۶۰۰بار قلبش می زند.سرعت زندگی هر پستانداری متناسب با جسه اوست هرچه بزرگتر باشد عمر او طو لانی تراست.حتی  سرعت گذشت زمان برای افراد پیر وجوان هم یکسان نیست. از نظر یک کودک یک هفته هم  زمان طو لانی بشمار می اید .فعالیت بچه ها در مقایسه با افراد مسن بسیار بیشتر است و قلب آنها نیز تندتر می زند. هر قدر که سن ما بالا می رود  از سرعت زندگی ما کاسته می شود و به موازات آن تصور ما از زمان تقیر می کند.بخوبی با این تمثیل هامی توان در یافت که زمان تجربه شده در دنیای ما زمان نیو تنی نیست ودرارتباط با شرایط فیزیولوژیک است. لذا باید به این نکته توجه داشت که انچه ماتا کنون تحت عنوان ادراک از گذشت زمان تجربه کرده ایم تنها به طول روز وشب محدود نمی شود .بسیاری از فعالیت ها برای مثال تابع جذر ومد است .همزمان با رخداد این پدیدده دوازده ساعته بسیاری از فعالیت ها در بستر دریا  آغاز یا خاتمه می یابد.در اینجا دیگر نور وطول روز وشب ملاک اصلی نیست بلکه احساس گذشت زمان برای بسیاری از این موجودات تابعی از بروز یک رخداداست که بصورت منظم ولی بفاصله دوازده ساعت رخ میدهد.

پاره ای از رخدادهای دیگر که فعالیت های فصلی بسیاری از موجودات را سامان می بخشد نیز وجود دارد. تقیرات حاصل از وضع نور ودما به شکل معجزه آسایی عکس العمل رفتاری را ،از خانه ساختن پرندگان تا فصل جفت گیری ورشد نباتات وصدها فرایند بیوشیمیایی را در کنترل دارد.این کنترل ،حتی ضربان قلب موش های زمستان خواب را از ۳۰۰بار در دقیقه به ۶بار تنزل داده وآنها رابه خواب زمستانی دعوت می کند.همه این وقایع درکی از گذشت زمان است.واگر چه مابرای درک زمان در قالبی خاص همه آنها را با زبان نجومی بیان می کنیم ولی این معیار را همه موجودات یکسان درک نمی کنند وبرای بسیاری گذشت زمان بطول شب وروز نجومی بستگی ندارد بلکه به وقوع یک رخداد بستگی خواهد داشت.این که ما شاهدالتیامیک زخم در طول یک هفته برای فردی هستیم وهمان زخم در شخص دیگری ممکن است بسیار طولانی تر یا کوتا تر باشددال بر آن است که گذشت شب و روز مسبب بهبودی و التیام نیست بلکه هر گاه فلان فرایند در بدن او بوقو بپيوندد آنگاان التيام اتفاق مي افتد.بعبارت ديگر التيام تابع زمان تقويمي نيست بلكه تابع رخدادي است كه بايد در بدن فرد  بوقوع بپيوندد. حل مي توان گفت كه ايا همه موجودات زمانرا همانگونه كه ما تجربه مي كنيم تجربه مي كنند.اينها همه نشان ميدهد كه زمان نجومي متباين از زمان زيستي ، زمان رخدادي و زمان ترم وديناميكي است.  

 

 

پنچ ظلعي هاي نمكي در نواحي خشك

بيابان لوت

بنام خدا

بيابان لوت قسمت وسيعي از شرق استان كرمان رابه خود اختصاص داده است .اين بيابان امروزه بعنوان يكي از خشكترين وگرمترين بيابانهاي كره زمين شناخته ميشود،اما داراي استعدادها وتوانمنديهاي با لقوه اي ميباشد كه نخستين گام جهت بهره برداري از آنها،شناخت اين توانمندي هاو بكار گيري مديريتي متناسب با شرايط طبيعي و انساني حاكم بر اين دشت مي باشد .

شعر زير كه در طي باز ديد علمي ازدشت لوت تدوين شده است بيان كننده برخي از ويژگيهاي طبيعي وانساني وبرخي پديدهاي ژئومرفولوژي در مسير جاده كرمان ،سيرچ،شهداد،لوت،گلباف وبم ميباشد.

به سجده ديدگان را باز كرديم                  سفر از شهركرمان آغاز كرديم

كنار  لوت  شهري  بود زيبا                     به حمامش هنر مي كرد غوغا(۱)

حيات شهر در كوه بلندش                     به  كوه  بارز و  آب  چو    قندش(۲)

اگر  اميزه   رنگين    نديدي                    و سيلابي  چنان سنگين نديدي(۳)

گذر كن بلبلويه،شهر شهداد                  كه  گرماي  هوا   كردست  بيداد(۴)

عروسي در كوير لوت بوده                     كه  خرمايش چنان ياقوت  بوده(۵)

گرفته پرتقالش آب بسيار                      رطب هايش  علاج  درد بيمار

درختنگان زمين را چاك كرده                  رسوباتش زمين را خاك كرده

زمين قوت كرفت از رسوبش                 هويدا گشته شهداد از وجودش(۶)

هواي دشت لوت داد سفر داد              به شنزاري تپيدن  را خبر داد

كويري صاف شنزار است اينجا              محل دفن مردار است اينجا

اگر يك شب بماني در شب تار             به فردا استخوانت ميزنند دار(۷)

در اينجا باد غالب گشته فعال               رسوبات زمين را كرده غربال

نمك قانون تبخير است اينجا                 حيات از جان خود سير است اينجا

كلوت لوت شهرستان لوت است          که زيبا و بزرگ و كلوخي است(۸)

كمر بند حيات اطراف لوت است             ميان همت آباد كلوت است(۹)

به پشت بلبلوئه آب گرم است               تميز است ، زلال است،ولرم است(۱۰)

 كنار چشمه سرو ايستاده بر جا             هوايي بس لطيف گرديده پيدا (۱۱)

در اينجا  ارتفاع  يافته  زمينش                به سردي رو نهاده آب وخاكش

ميان دره اش راهي به گلباف                 رسوبش شيل ومارن وجاده اي صاف

به دوراني  فراوان  آب  بوده                     يكي درياچه يا تالاب بوده (۱۲)

چو گالي ابراهش تاب دارد                      زمين اشكال تيپ ناب دارد (۱۳)

زمين رنگين شده چون بوستاني             سفيد و زرد و قرمز ارغواني(۱۴)

چو خسته گشته ايم از ديدن خاك            ناهاري خورده شد روي شن پاك

شكستي در زمين ديديم كم كم                ز دورادور ديديم شهرك بم  (۱۵)

ميان  شهر   ارگي  بود     پيدا                   درخت نخل برگش شد هويدا

عجايب قلعه اي از خشت ديدم                   حكايتها ز گلها  مي شنيدم

بسي مردان كه در اين خاك خفتند               بسي گلها بهار امد  شكفتند

تمركز  در    سكونتگاه بم بود                      چو ايوان مدائن قصرجم بود

چو  آ يد  فصل  گرماي  مه تير                    هزاران  با گير  آيد  به نخجير

 بياييد  ساحلي از شن  ببينيد                 علوم  كاملي  را   ياد  گيريد

دگر ميز وكلاس درس تنگ است               دگر عكس هوايي پاي لنگ است

توانهاي محيطش حد   اعلاست                زمستانش بهار اندر بهار است

۱-حمامش=منظور حمام زيباي گنجعلي خان در شهر كرمان ميباشد.

۲-كوه بارز =رشته كوه هاي  مرتفع اطرف شهر كرمان (جغرافيدانان معتقدند كه حيات در ايران مركزي  مديون ارتفات  است زيرا همانند سيستم هاي كاسكيد عمل ميكنند وبا جذب بارش بصورت جامد ورها كردن  آن عامل تا مین كننده آب در اين مناطق هستند.)

۳-آميزه رنگين= كالرد ملانژ  ۴-بلبلوييه= گردنه بين كرمان و شهداد  ۵-عروسي= منظور لقب شهر شهداد

است. ۶درختنگان=رودخانه درختنگان كه از كوهپايه سرچشمه ميگيرد وبه دشت لوت ميريزد .اين رودخانه وسيترين مخروط افكنه ايران را شكل داده وحيات شهداد مديون اين مخروط افكنه مي باشد.در اطراف آن چهار تراس اقليمي ديده مي شود.

۷-اشاره به گوشه اي از شرايط طبيعي حاكم بر اين دشت است.   ۸-كلوت =به اشكالي آبي -بادي  در لوت گويند. ۹-کمربند حیات=به پوشش سبز اطزاف بیابان ها اطلا ق می شود .

۱۰-آب گرم=چشمه گسلی سیرچ یا آبگرم چوشن که دارای تاسیسات تفریحی جالبی می باشد.

۱۱-منظور روستای دره ای سیرچ می باشد .که به دلیل ارتفاع زیادش از سطح دریا با اینکه فاصله اندکی

تا گرمترین بیابان دنیا دارد  دارای اقلیمی معتدل با انواع محصولات سردسیری می باشد.ومنظور از سرو

درخت سرو کهنسال سیرچ می باشد که نشانی از اقلیم مرطوب گذشته و قدمت سکونت انسان در این ناحیه است.

۱۲- دریاچه یا تالاب =دریاچه گلباف که مربوط به دورانهای مرطوب می باشد که بر اثر گسل خوردگی پاره شده .

۱۳-گالی= آبراهه ای که شکل باد بزنی دارد.۱۴-منظور کالرد ملانژها میباشد. ۱۵-شکستی =گسل بم   .

 

              

 

 

 

 

 

به نام خداوند جان و خرد

دراین وبلا ک سعی شده است مطا لب جغرافیا یی  خصوصا جغرافیای استان کرمان  تدوین

شود . امید است در شناساندن توانمندیهای کشور عزیزمان مفید واقع شود.